• Table of Contents

  • Fabrika Sökümünde İş Sağlığı ve Güvenliği
  • Fabrika Sökümünde Karşılaşılan Riskler
  • Yapısal Riskler
  • Kimyasal ve Fiziksel Tehlikeler
  • İSG için Yasal ve Standartlara Uygunluk
  • Yasal Yükümlülükler
  • Önleyici Stratejiler ve Uygulamalar
  • Case Study: Almanya’daki Eski Kimya Fabrikası Sökümü
  • Teknolojik Çözümler ve İnovasyon
  • Drone Kullanımı
  • Sonuç

Fabrika Sökümünde İş Sağlığı ve Güvenliği

Fabrika söküm işlemleri, büyük ölçekli endüstriyel tesislerin kısmen veya tamamen yıkılması ya da taşınması sürecini ifade eder. Bu işlemler, yapısal güvenlik, toz kontrolü, gürültü yönetimi ve atık bertarafı gibi önemli riskleri içerir. İş sağlığı ve güvenliği (İSG) açısından bakıldığında, çalışanların maruz kalabileceği tehlikelerin sistematik yönetimi zorunludur. Bu makalede, fabrika sökümünde karşılaşılan İSG sorunlarına, yasal düzenlemelere, önleyici stratejilere ve başarılı uygulamalara odaklanılmaktadır.

Fabrika Sökümünde Karşılaşılan Riskler

Fabrika söküm işleri, yapısal çökme riski, ağır ekipman kullanımı, kimyasal madde maruziyeti ve yangın tehlikesi gibi çeşitli İSG sorunlarını içerir. Örneğin, 2019 yılında ABD’de bir çelik fabrikasının sökümünde meydana gelen patlama, 3 işçinin yaralanmasına neden olmuştur. Benzer şekilde, Türkiye’de 2017 yılında bir tekstil fabrikasının yıkımında, asbest maruziyeti nedeniyle çalışanların sağlık sorunları yaşadığı belgelenmiştir.

Yapısal Riskler

• Yıkım sırasında binaların veya yapı elemanlarının beklenmedik şekilde çökmesi
• Desteksiz duvar veya kirişlerin devrilmesi
• Yıkım ekipmanlarının yanlış kullanımı

Kimyasal ve Fiziksel Tehlikeler

1. Asbest, kurşun veya diğer zehirli maddelerin açığa çıkması
2. Gürültü ve titreşim kaynaklı işitme ve sinir sistemi hasarı
3. Toz ve partikül maruziyeti (silikozis riski)

İSG için Yasal ve Standartlara Uygunluk

Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 sayılı kanun) ve Yıkım İşleri Güvenlik Talimatı (ÇSGB, 2019) tarafından belirlenir. Bu düzenlemeler, risk değerlendirmesi, eğitim, kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanımı ve acil durum planlarını zorunlu kılar. Ayrıca, ISO 45001 standardı gibi uluslararası belgeler, fabrika sökümünde de uygulanabilir.

Yasal Yükümlülükler

• Risk değerlendirmesi ve iş güvenliği planı hazırlama
• Çalışanlara düzenli İSG eğitimi verme
• Yıkım alanının sınırlarının belirtilmesi ve izole edilmesi

Önleyici Stratejiler ve Uygulamalar

Etkili İSG yönetimi için, proaktif önlemler alınmalıdır. Örneğin, hazır beton santrali sökümünde, yapısal stabilite analizleri ve kontrollü yıkım yöntemleri kullanılır. Ayrıca, kimyasal fabrika sökümünde, atık bertarafı için uzman ekiplere başvurulur.

Case Study: Almanya’daki Eski Kimya Fabrikası Sökümü

2015 yılında Almanya’da bir eski kimya fabrikasının sökümünde, aşağıdaki önlemler alındı:

1. Çevresel ve sağlık riskleri için 6 aylık ön inceleme
2. Asbest ve kimyasal atık için özel konteynırların kullanılması
3. Çalışanlara haftalık İSG toplantıları

Sonuç olarak, 18 aylık süreçte hiçbir iş kazası veya sağlık sorunu yaşanmadı.

Teknolojik Çözümler ve İnovasyon

Drone’lar, uzaktan kumandalı robotlar ve BIM (Building Information Modeling) gibi teknolojiler, riskleri azaltmada önemli rol oynar. Örneğin, drone’larla yapısal hasarların önceden tespiti mümkündür.

Drone Kullanımı

• Yıkım öncesi bina içi ve dışı tetkiki
• Çökme riski olan alanların haritalandırılması

Sonuç

Fabrika söküm işlemlerinde iş sağlığı ve güvenliği, planlama, eğitim, teknoloji ve yasal uyumla sağlanabilir. Risk değerlendirmesi, çalışan eğitimi ve modern yöntemlerin birleşimi, iş kazalarını azaltırken verimliliği de artırır. Gelecekte, daha çok şirkete bu standartları benimsemesi beklenmelidir.